กระทรวงมหาดไทย มีหน่วยงานย่อยระดับจังหวัด อำเภอ และตำบล อยู่ทั่วประเทศ มีข้อได้เปรียบเรื่องความใกล้ชิดประชาชน จึงต้องมีบทบาทนำในการเข้าสู่ประชาคมอาเซียน และได้จัดงานสัปดาห์อาเซียนขึ้นเมื่อเร็วๆ นี้ ในการบรรยายพิเศษหัวข้อ ยุทธศาสตร์ของกระทรวงมหาดไทยพร้อมก้าวไกลสู่ประชาคมอาเซียน ม.ล.ปนัดดา ดิศกุล รองปลัดกระทรวงมหาดไทยกล่าวว่า กระทรวงฯ ได้จัดทำ “แผนยุทธศาสตร์การเตรียมความพร้อมของกระทรวงมหาดไทยในการเข้าร่วม เป็นประชาคมอาเซียนปี ๒๕๕๘ เสร็จสิ้น และมีการลงนามให้ความเห็นชอบเมื่อวันที่ ๒ สิงหาคมที่ผ่านมา เพื่อเป็นแนวทางปฏิบัติของทุกหน่วยงานในสังกัดกระทรวงฯ 

แผนดังกล่าวประกอบด้วย ๕ ยุทธศาสตร์หลัก

๑. เสริมสร้างความเข้มแข็งของเศรษฐกิจฐานรากเพื่อเชื่อมโยงโอกาสจากการรวมตัว กระทรวงฯ รับหน้าที่หลักในการขจัดความยากจนทั้งในระดับประเทศและระดับความ ร่วมมืออาเซียน จึงต้องสร้างความเข้มแข็งชุมชน ยกระดับรายได้และความเป็นอยู่ของ ประชาชนให้ดีขึ้น เช่น การพัฒนาศักยภาพผู้ผลิต ผู้ประกอบการ และการตลาดสินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ สู่สากล และมอบหมายให้ผู้ว่าราชการจังหวัดให้ความสำคัญกับอุตสาหกรรมท่องเที่ยวทั้งเรื่องการสร้างมาตรฐานบริการที่ดี การหาจุดเด่นเรื่องการท่องเที่ยว รวมทั้งการแก้ไขปัญหาโดยเร็ว

๒. เสริมสร้างความสงบเรียบร้อยและความมั่นคง บรรเทาปัญหาภัยพิบัติ กระทรวงฯ ได้ให้กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยเตรียมกรจัดการภัยพิบัติอย่างมีประสิทธิภาพ ทั้งในประเทศและระดับความร่วมมืออาเซียน ซึ่งเป็นความมั่นคงรูปแบบใหม่

๓. เสริมสร้างศักยภาพชุมชนและอัตลักษณ์อาเซียน ได้มอบหมายให้นายอำเภอ กำนันผู้ใหญ่บ้าน สร้างความตระหนักและความเข้าใจแก่ประชาชนในพื้นที่ด้วยภาษาง่าย ๆ โดยจังหวัดที่ต้องให้ความสำคัญเป็นพิเศษคือ ๓๑ จังหวัดที่มีพรมแดนติดกับประเทศเพื่อนบ้าน นอกจากนี้จังหวัดใกล้เคียงที่เป็นหัวเมืองใหญ่ก็ต้องเร่งสร้างความตระหนักรู้ด้วย สำหรับภาพรวมของจังหวัดที่โดดเด่นเรื่องการสร้างความตระหนักรู้อาเซียนได้แก่ มหาสารคามและนครพนม ทั้งสองจังหวัดมีศูนย์อาเซียนศึกษาให้ความรู้ความเข้าใจแก่เยาวชน

๔. การพัฒนาศักยภาพบุคลากรและระบบบริหารจัดการ กระทรวงฯ ต้องการให้บุคลากรในสังกัดมีความรู้ ทักษะ และสมรรถนะที่เหมาะสม และมีระบบบริหารจัดการที่มีประสิทธิภาพรองรับประชาคมอาเซียน โดยจัดโครงการเรียนรู้ทางไกลแบบ E-Learning เพื่อพัฒนาทักษะด้านภาษาอังกฤษ

๕. การสร้างความเชื่อมโยงระหว่างกันในอาเซียน กระทรวงมหาดไทยในฐานะผู้นำของทีมงานจังหวัดอื่น ๆ ทั่วประเทศ ๗๖ จังหวัด จึงต้องมีส่วนร่วมในการพัฒนาโลจิสติกส์ สถานีขนส่ง การเปิดจุดผ่านแดน