โดย  เติมธรรม  สิทธิเลิศ

ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน ถูกจัดตั้งขึ้นตามพิมพ์เขียวการจัดตั้งประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (AEC Blueprint) โดยมีการกำหนดยุทธศาสตร์สำคัญ 4 ด้าน ซึ่งถือว่าเป็นแผนงานเพื่อให้บรรลุเป้าหมายการเป็นประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนในปี ค.ศ.2015 (พ.ศ.2558) ได้แก่

1. การเป็นตลาดเดียวและฐานการผลิตร่วมกัน (Single market and production base)

2. การสร้างขีดความสามารถในการแข่งขันทางเศรษฐกิจของอาเซียน (Highly competitive economic region)

3. การพัฒนาเศรษฐกิจอย่างเสมอภาค (Region of equitable economic development)

4. การบูรณาการเข้ากับเศรษฐกิจโลก (Fully integrated region into the global economy)

ในการดำเนินการตามพิมพ์เขียวการจัดตั้งประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน ให้บรรลุตามเป้าหมายที่กำหนดไว้นั้น ได้มีการดำเนินการในหลายด้านพร้อมกัน ซึ่งสามารถแบ่งการดำเนินงานระดับรัฐมนตรีอาเซียนเฉพาะสาขาได้ ดังนี้

(1) การประชุมคณะรัฐมนตรีเศรษฐกิจอาเซียน (ASEAN Economic Ministers : AEM) เป็นการประชุมรัฐมนตรีเศรษฐกิจอาเซียนซึ่งมีการจัดขึ้นเป็นประจำทุกปี เพื่อวางนโยบายและกำหนดแนวทางในการขยายขอบเขตความร่วมมือด้านเศรษฐกิจของอาเซียน โดยแต่ละประเทศสมาชิกอาเซียนจะเวียนกันเป็นเจ้าภาพการประชุมตามลำดับอักษร

(2) การประชุมคณะมนตรีเขตการค้าเสรีอาเซียน (ASEAN Free Trade Area Council : AFTA Council) เป็นการประชุมระดับรัฐมนตรีของอาเซียน ที่รับผิดชอบดูแลการดำเนินการภายใต้ข้อตกลงว่าด้วยการใช้อัตราภาษีพิเศษที่เท่ากันสำหรับเขตการค้าเสรีอาเซียน (Agreement on the Common Effective Preferential Tariff Scheme for the ASEAN Free Trade Area) เพื่อพิจารณาถึงแนวทางการดำเนินงานและติดตามผลการดำเนินงานต่างๆ ภายใต้กรอบ AFTA ซึ่งมีการจัดประชุมปีละ 1 ครั้ง โดยจัดขึ้นก่อนการประชุมคณะรัฐมนตรีเศรษฐกิจอาเซียน (AEM)

(3) การประชุมรัฐมนตรีอาเซียนด้านพลังงาน (ASEAN Ministers on Energy Meeting : AMEM) เป็นการประชุมระดับรัฐมนตรีของอาเซียน เพื่อกำหนดแนวนโยบายการส่งเสริมความร่วมมือระหว่างสมาชิกอาเซียนด้านพลังงาน ซึ่งจะมีการจัดประชุมปีละ 1 ครั้ง

(4) การประชุมรัฐมนตรีอาเซียนด้านการเกษตรและป่าไม้ (ASEAN Ministerial Meeting on Agriculture and Forestry : AMAF) เป็นการประชุมระดับรัฐมนตรีของอาเซียน เพื่อกำหนดนโยบายและติดตามความร่วมมือด้านเกษตรและป่าไม้ของอาเซียน ซึ่งจะมีการจัดประชุมปีละ 1 ครั้ง

(5) การประชุมรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลังอาเซียน (ASEAN Finance Ministers Meeting: AFMM) เป็นการประชุมที่มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อส่งเสริมความร่วมมือทางเศรษฐกิจ การเงิน การคลังระหว่างประเทศในภูมิภาคอาเซียน การพัฒนาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ การเงิน การคลัง ก่อให้เกิดความเข้มแข็งของระบบการเงินการคลัง และส่งเสริมการรวมตัวของตลาดเงินและตลาดทุนในภูมิภาคอาเซียนอย่างมีประสิทธิภาพ โดยกำหนดให้มีการประชุมอย่างน้อยปีละ 2 ครั้ง

(6) คณะกรรมาธิการเขตการลงทุนอาเซียน (ASEAN Investment Area Council) ดำเนินการประชุมระดับรัฐมนตรีที่กำกับดูแลงานการการส่งเสริมการลงทุน ซึ่งจะมีการจัดประชุมปีละ 1 ครั้ง

(7) การประชุมรัฐมนตรีด้านทรัพยากรแร่ของอาเซียน (ASEAN Ministerial Meeting on Minerals : AMMin) เป็นการประชุมเพื่อประสานความร่วมมือด้านแร่ธาตุระหว่างประเทศสมาชิกอาเซียน เพื่อสนับสนุนและส่งเสริมการพัฒนาภาคอุตสาหกรรมแร่ธาตุในด้านวิชาการ การสำรวจ การผลิต และการตลาด เพื่อให้ได้แร่ธาตุที่มีคุณภาพ ไม่ส่งผลกระทบเชิงลบต่อสิ่งแวดล้ม ส่งเสริมให้เกิดการค้าและการลงทุนเพื่อให้มีแร่ธาตุใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน ซึ่งจะมีการจัดประชุมทุก 3 ปี

(8) การประชุมรัฐมนตรีอาเซียนด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (ASEAN Ministerial Meeting on Science and Technology : AMMST) เป็นการประชุมรัฐมนตรีอาเซียนด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เพื่อหารือ กำหนดนโยบาย ตลอดจนติดตามความคืบหน้าของการดำเนินงานต่าง ๆ ซึ่งจะมีการจัดประชุมทุก 3 ปี โดยจะมีการประชุมรัฐมนตรีอาเซียนด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีอย่างไม่เป็นทางการ ในช่วงเวลาระหว่าง 3 ปีของการจัดการประชุม

(9) ความร่วมมือเพื่อการพัฒนาอาเซียน-ลุ่มแม่น้ำโขง (ASEAN Mekong Basin Development Cooperation : AMBDC) มีวัตถุประสงค์เพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมในอนุภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขง โดยมีการกำหนดกรอบความร่วมมือหลัก 8 สาขา คือ โครงสร้างพื้นฐานการค้าและการลงทุน การเกษตร ทรัพยากรป่าไม้และแร่ธาตุ อุตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดย่อม การท่องเที่ยว ทรัพยากรมนุษย์ วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และการพัฒนาเส้นทางรถไฟเชื่อมโยงสิงคโปร์-คุนหมิง (มณฑลยูนนาน)

(10) การประชุมรัฐมนตรีขนส่งอาเซียน (ASEAN Transport Ministers Meeting : ATM) เป็นการประชุมเพื่อหารือ กำหนดแนวทางความร่วมมือด้านการขนส่งในอาเซียน อาทิ เส้นทาง ประเภท ขนาดรถยนต์ การประกันภัยรถยนต์ ใบอนุญาตขับขี่รถยนต์ การตรวจทางศุลกากร การขนส่งสินค้าผ่านแดน การขนส่งสินค้าข้ามแดน และการพัฒนาโครงข่ายทางหลวงอาเซียน ซึ่งจะมีการจัดประชุมปีละ 1 ครั้ง

(11) การประชุมระดับรัฐมนตรีด้านโทรคมนาคมและเทคโนโลยีสารสนเทศอาเซียน (ASEAN Telecommunications and IT Ministers Meeting : TELMIN) เป็นการประชุมหารือแนวทางการพัฒนาโทรคมนาคมและเทคโนโลยีสารสนเทศในอาเซียน ซึ่งจะมีการจัดประชุมปีละ 1 ครั้ง

(12) การประชุมรัฐมนตรีด้านการท่องเที่ยวของอาเซียน (ASEAN Tourism Ministers Meeting : M-ATM) เป็นการประชุมเพื่อหารือและกำหนดนโยบายด้านการท่องเที่ยวของอาเซียน ซึ่งมีการจัดประชุมปีละ 1 ครั้ง

(13) การริเริ่มการกระชับการรวมกลุ่มของอาเซียน (Initiative for ASEAN Integration : IAI) มีวัตถุประสงค์หลักคือการลดช่องว่างของระดับการพัฒนาทางเศรษฐกิจ และลดความยากจนของประเทศสมาชิกอาเซียน ซึ่งได้มีการให้ความสำคัญในการขยายความร่วมมือหลัก ได้แก่ การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน (ทั้งด้านขนส่งและสื่อสาร) การพัฒนาบุคลากรเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ตลอดจนการรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจในระดับภูมิภาค